In diverse landen in Europa wordt deze week stilgestaan bij het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zo vieren Nederland en Denemarken op 5 mei Bevrijdingsdag en staan onder andere Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Polen op 8 mei stil bij de capitulatie.
Omdat alle strijdkrachten onder Duits gezag om 23:01 uur op 8 mei hun acties staakten, viel dit moment niet overal op dezelfde datum. Door tijdverschil betekende dat het einde van de oorlog in Estland, Letland en Litouwen formeel op 9 mei viel. Dat geldt ook voor OekraĆÆne, Belarus en Rusland, die in dezelfde tijdzone zitten. Maar deze datum ligt gevoelig, zeker in de Baltische staten.
In Estland staat men op 8 mei stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog. 9 mei ligt namelijk erg gevoelig en niet zonder reden. Waar Rusland van mening is dat het op 9 mei veel landen in Oost-Europa van het naziregime bevrijdde, betekende het feitelijk dat in, onder andere, Estland een nieuwe bezetting plaatsvond. Het Rode Leger van de Sovjet-Unie verliet het land na de bevrijding namelijk niet. Estland werd ingelijfd bij de Sovjet-Unie en ging een zware tijd tegemoet. Hoewel Estland in 1991 de onafhankelijkheid terugwon, verlieten de laatste Russische militairen pas in 1994 het land.
Om die reden viert Estland niet op 9 mei “Bevrijdingsdag”, omdat het feitelijk niet bevrijd werd. Estland staat op 9 mei wel stil bij “Europadag”. Deze dag is door de Europese Unie in het leven geroepen om te vieren dat op deze datum in 1950 de Schumanverklaring werd afgelegd. Robert Schuman was minister van Buitenlandse Zaken van Frankrijk. Hij stelde voor om een unie voor kolen en staal op te richten. Deelnemende landen zouden hun kolen- en staalproductie bundelen. Uiteindelijk namen naast Frankrijk ook West-Duitsland, Nederland, BelgiĆ«, Luxemburg en ItaliĆ« mee. De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) wordt gezien als voorloper van de hedendaagse Europese Unie. Op deze dag worden in Estland diverse concerten georganiseerd.
Datzelfde gebeurt ook aan de andere kant van de grens, in Rusland. In sommige gevallen nagenoeg Ć³p de grens. Voor Rusland is 9 mei uitgegroeid tot propaganda-evenement. In Moskou wordt een militaire parade georganiseerd. Deze parade moet het buitenland laten zien wat Rusland op militair gebied in huis heeft. Anderzijds wordt de Russische bevolking voorgeschoteld dat het land een dergelijke militaire actie nogmaals kan uitvoeren en dat dit hoogst noodzakelijk is. Hiermee doelt het Kremlin op OekraĆÆne.
Op diverse plekken poogt Rusland de propaganda over de grens te krijgen. Dat wordt steeds lastiger voor het land. In veel landen waar een Russischsprekende minderheid is, worden Russiche televisiezenders geblokkeerd. Ook zijn de afgelopen jaren nieuwssites geblokkeerd. In Ivangorod koos Rusland in 2023 voor een andere aanpak. Deze stad ligt aan de rivier de Narva. Aan de andere kant van die rivier ligt de gelijknamige Estse stad. In die rivier ligt de grens. Op de kade bouwde men een podium en werden grote schermen geplaatst. Rusland vertoonde hier patriottische films en verzorgde diverse live-optredens. De animo aan de Estse zijde van de grens was volgens een correspondent van de Estse publieke omroep niet groot. Toch organiseerde Rusland in 2024 dit concert opnieuw.
Ook vandaag staat een soortgelijk evenement op het programma. Tegelijkertijd vindt er in het centrum van Narva een concert plaats. De burgemeester van de stad, Katri Raik, maakt zich geen zorgen. Ze roept iedereen op kalm te blijven en elkaars keuze te respecteren. Het tonen van symbolen die verbonden zijn met de Russische agressie in OekraĆÆne, zoals het z-symbool en het oranje-zwarte lint, is en blijft verboden.
Niet alleen in Narva is de politie extra alert. In steden waar grote Russische gemeenschappen leven, zijn extra maatregelen genomen. De politie zorgt ervoor dat ze extra zichtbaar zijn in Tallinn en diverse noordelijke provincies. Daarnaast geldt er van 8 tot 10 mei in deze provincies een samenscholingsverbod voor mensen die de Russische acties steunen. Toch kunnen de mensen die op 9 mei willen herdenken, dit op kleine schaal doen. Op diverse begraafplaatsen zullen nabestaanden van militairen bloemen leggen. Naar verwachting zullen ook bij het beeld van de Bronzen Soldaat veel bloemen gelegd worden.
