Roland ten Hove

In 1862 nam Georg Franz Stockmann een bestaande winkel over in Finland, dat toen nog deel uitmaakte het keizerrijk Rusland. Hij besloot de winkel zijn eigen naam mee te geven. Ook zijn twee zoons gingen later bij het bedrijf werken. Na de dood van Stockmann senior in 1906 breidden zijn kinderen de winkel flink uit. In Helsinki werd in 1930 een luxe warenhuis geopend.

De jaren erna groeide Stockmann uit tot een winkelketen. In de jaren ’50 werd in Tampere een warenhuis geopend, in de jaren ’80 volgden nog twee winkels. De Finnen waren dol op de Finse variant die wat weg heeft van een kruising tussen De Bijenkorf en de V&D. Met name de “hullut päivat”-campagne doet sterk denken aan de “Drie Dwaze Dagen” bij de eerstgenoemde keten.

Stockmann breidde na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie gelijk uit naar de Baltische Staten en Rusland, Moskou kreeg de eerste vestiging buiten Finland. In Estland werd in 1993 de eerste vestiging van Stockmann geopend, in de hoofdstad Tallinn. Ook hier voerde Stockmann met succes de dwaze dagen in; “hullud päevad”.

Toch gaat het niet zo goed met het bedrijf. Sinds de oprichting investeerde Stockmann in winkelcentra en nam het allerhande bedrijven over, zoals de Zweedse kledingzaak Lindex, Seppälä en Hobby Hall. Dit uitgebreide portfolio werd vanaf 2015 stapsgewijs verkleind om zodoende de schuldenlast te verlagen. In 2016 verkocht Stockmann zelfs alle warenhuizen in Rusland aan een investeringsmaatschappij. Met de koper, Reviva Holdings, is afgesproken dat zij nog tot 2023 de naam Stockmann mogen gebruiken.

In 2019 volgde een dieptepunt toen het bedrijf aankondigde 150 werknemers te zullen ontslaan. Er volgde nog een grotere reorganisatie, waarvoor het bedrijf in 2020 toestemming vroeg aan de rechtbank in Helsinki, aldus de Finse krant Helsingin Sanomat. Alle noodgrepen hielpen wel, Stockmann boekte in het derde kwartaal van 2021 weer winst. Kledingketen Lindex droeg daar flink aan bij.

Om deze stijgende lijn te continueren heeft Stockmann besloten om de Estse vestiging in Tallinn te verkopen. Ook het warenhuis in de Letse hoofdstad Riga zal van eigenaar wisselen. VKG Invest is de nieuwe eigenaar en heeft naar verluidt €87 miljoen betaald voor deze transactie. Vooralsnog blijven de warenhuizen open onder de naam Stockmann en hoeft het personeel niet te vrezen voor de werkgelegenheid.

In Finland heeft Stockmann nog een winkel in de verkoop gezet. Het betreft de vestiging in Helsinki. Deze winkel is, op dit moment, nog niet verkocht.

In de Estse hoofdstad Tallinn zijn de afgelopen maanden bij tal van bushaltes markeringen aangebracht die een zone aangeven waarbinnen niet gerookt mag worden. Hoewel dit al jaren via de algemene plaatselijke verordening geregeld was, zag men noodzaak om dit nog eens extra te benadrukken. Het past binnen het plan van de gemeente om de komende jaren de kwaliteit van het openbaar vervoer te verbeteren.

Locoburgemeester Andrei Novikov laat weten dat uiterlijk in 2025 de abri’s vernieuwd dienen te worden. Hiervoor start binnenkort een aanbestedingsprocedure. Ook zullen veel bushaltes worden voorzien van digitale borden waarop de actuele vertrektijden getoond worden. Verder zal de gemeente flink investeren in nieuwe bussen, die op schone brandstof rijden. Uiterlijk in 2035 dient de gehele vloot op waterstof en elektriciteit te rijden.

Tot slot krijgt het openbaar vervoer nog een impuls door de aanleg van een vijfde tramverbinding. De trolleybuslijnen zullen naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren vervangen worden door reguliere bussen, die immers een stuk wendbaarder zijn. Vooralsnog worden deze investeringen niet doorbelast aan de inwoners van Tallinn, voor hen blijft het openbaar vervoer gratis. Of deze plannen effect hebben op de prijzen die gerekend worden aan niet-inwoners, is onbekend.

Een aantal grenswachten keek begin deze week raar op toen plots een man op een stepslee illegaal de grens van Estland met Rusland overstak.

Het incident vond plaats bij Lammijärv, het zuidelijke deel van Peipsi järv. Nog zuidelijker ligt Pihkva järv. Deze wateren scheiden Estland van Rusland, al is het laatstgenoemde meer tegenwoordig volledig van Rusland. Het smalste deel tussen de landsdelen ligt nabij de plaats Mehikoorma. Door de lage temperaturen is dit meer dichtgevroren en is de oversteek eenvoudig te maken.

De grenspolitie heeft niet bekendgemaakt bij welke plaats zij de 59-jarige inwoner van Rusland hebben aangehouden. Na het betalen van een boete van €80 is de man teruggestuurd naar Rusland.

Voor het tweede jaar op rij zal er geen vuurwerk afgestoken worden op Vabaduse Väljak in Tallinn. Normaal gesproken organiseert het stadsbestuur hier een grote vuurwerkshow voor alle inwoners. Vanwege de coronamaatregelen gaat dat niet door.

In plaats daarvan zullen zeven aparte vuurwerkshows worden georganiseerd in alle uithoeken van de stad. De lokale politie zal erop toezien dat de veiligheid van de toeschouwers wordt gewaarborgd. Zij krijgen daarbij ondersteuning van particuliere beveiligers, die in Estland al veel veiligheidstaken op zich nemen.

Begin deze week zijn de locaties bekendgemaakt. De meeste vuurwerkshows vinden plaats op of nabij het strand of in een park. Inwoners van Pirita krijgen mogelijk de bijzonderste show. Het vuurwerk zal worden afgestoken vanaf de Teletorn, die met een hoogte van 314 meter hoog boven de stad uittorent.

In Tartu wordt dit jaar geen vuurwerkshow georganiseerd. De stad zegt hiermee bij te dragen aan de bestrijding van het coronavirus. Burgemeester Urmas Klaas benadrukte dat de rest van de festiviteiten in de stad wel doorgaat. Zo kunnen inwoners nog samenkomen bij de schaatsbaan, midden in de stad.

Het geld dat de gemeente Tartu had gereserveerd voor het vuurwerk zal geschonken worden aan het kinderfonds van het Universitair Medisch Ziekenhuis van Tartu. De gemeente heeft inmiddels bevestigd dat het een bedrag van €5000 zal overmaken.

Het staat de Esten trouwens vrij om zelf ook vuurwerk (ilutulestikud) af te steken. De verkoop van vuurwerk aan particulieren is namelijk niet verboden.

Rijden onder invloed is een groot probleem op de Estse wegen. Dit jaar zijn er, tot nu toe, 5861 dronken bestuurders aangehouden. Een flink aantal, maar wel 830 minder dan vorig jaar.

Varmo Rein, verantwoordelijk voor het Ests verkeersinformatiecentrum, meldde aan de nationale omroep ERR dat het afgelopen jaar 448 ongelukken hebben plaatsgevonden waarbij alcohol de boosdoener was. Het jaar ervoor waren dat er nog 523. Een flinke daling, want de trend laat zien dat het aantal steevast rond de 526 schommelt. Enkel 2019 liet een flinke stijging zien, toen vonden er 550 verkeersongevallen plaats.

Uit de rapportages blijkt ook dat bestuurders van onder andere elektrische stepjes en scooters vaker betrokken zijn bij dit soort incidenten. Voetgangers en fietsers waren juist minder vaak slachtoffer van een dergelijk ongeval. Het letsel dat degenen opliepen die de pech hadden toch hierbij betrokken te raken, was juist minder ernstiger van aard.

De meeste ongevallen vinden in het donker plaats, wat doet vermoeden dat de meeste mensen van het café naar huis gaan. De politie drukt mensen op het hart om vooraf een bestuurder aan te wijzen die nuchter blijft, vergelijkbaar met de Vlaamse BOB-campagne die ook in Nederland succesvol is gebleken.

Begin deze week nam de Estse politie een nieuwe flitspaal in gebruik. Inmiddels is het al de 67^ste die weggebruikers moet motiveren om de snelheidslimiet te respecteren.

De flitspaal is geplaatst op de snelweg tussen Tallinn en Haapsalu nabij het dorpje Rõuma. Het doel van de camera is niet alleen het aantal snelheidsovertredingen terugbrengen, maar ook de verkeersveiligheid verbeteren. Zo zouden er minder ongelukken plaatsvinden en de ongelukken die plaatsvinden, zijn minder ernstig van aard.

In Estland is men eind 2009 begonnen met het plaatsen van dergelijke camera’s. Maanteeamet, verantwoordelijk voor de wegen, installeerde er 16 op het traject tussen Tallinn en Luhamaa. Een snelweg met een lengte van ongeveer 285 kilometer. De introductie van flitspalen was onderdeel van een groter plan om de Estse wegen veiliger te maken. Daarnaast werd het systeem van controles ook makkelijker voor de politie en eerlijker voor de weggebruiker.

Zo wordt iedereen gelijk behandeld, immers is er 24 uur per dag een controle en neemt de afhandeling minder tijd in beslag. Ook de bewijslast is makkelijker, door de foto’s die gemaakt worden. De tijd die men voorheen besteedde aan de afhandeling van een overtreder, kan nu efficiënter ingezet worden. Verder is de kans op fouten nihil, aldus de politie.

Wie toch de fout in gaat, kan eenvoudig zelf berekenen wat de boete zal zijn. Elke km/h overschrijding, kost je ongeveer €3. Administratiekosten zijn er niet.

De stadspolitie (munitsipaalpolitsei) van Tallinn moet het sinds maandag 27 december zonder adjunct-korpschef stellen. Triin Uudeväli diende haar ontslag in nadat haar positie onhoudbaar was geworden na een verkeersongeval.

Op kerstavond raakte Uudeväli betrokken bij een eenzijdig ongeval net buiten het centrum van  Tallinn. Nadat zij haar auto verlaten had, wilde zij volgens getuigen de plek van het ongeval verlaten. Een omstander kon dit voorkomen door haar autosleutel af te pakken. Anderen belden de politie, die snel ter plaatse was. Na een blaastest bleek dat zij teveel gedronken had.

Uudeväli ontkent overigens dat zij wilde vluchten. In een verklaring stelt zij dat ze dusdanig geschrokken was en even afstand wilde nemen. Ze benadrukte dat ze geen moment heeft getwijfeld om daadwerkelijk de plaats van het ongeval te verlaten.

Korpschef Aivar Toompere bevestigde afgelopen maandag dat Uudeväli haar ontslag had ingediend. Hij kon enkel zijn waardering uitspreken over de verantwoordelijkheid die ze heeft genomen na het ongeluk. Toompere benadrukte dat leden van de Mupo, zoals deze afdeling van de politie in Tallinn heet, te allen tijde een voorbeeldfunctie hebben. Niet alleen naar het publiek, maar ook naar collega’s.

De Munitsipaalpolitsei, afgekort MuPo, is een aparte afdeling van de (nationale) politie en grenswachters. Zij houden toezicht in steden, voeren parkeercontroles uit, controleren vervoerbewijzen in het openbaar vervoer en assisteren waar nodig in de stad bij grote evenementen. Op dit moment hebben enkel Tallinn en Tartu een MuPo. De MuPo is vergelijkbaar met de BOA’s van Toezicht & Handhaving in Nederland.

In 2008 plande ik een reis naar Estland, met de trein. Mijn Interrail ervaringen uit 2004 waren namelijk positief genoeg om ook deze reis per trein te plannen. Naast het feit dat het veel leuker en rustiger is dan vliegen, zie je ook veel meer van de omgeving, leer je de inwoners van een land echt kennen en heb je meer vrijheid op de plekken waar je overstapt. De route was dusdanig avontuurlijk dat ik er ruim 5 dagen over zou doen en via Scandinavië moest reizen.

Dat was net iets te veel van het goede. Het was overduidelijk dat de railinfrastructuur in de Baltische Staten nog niet helemaal op orde is. Tegenwoordig is deze reis, compleet met het openbaar vervoer, nog steeds niet compleet per trein af te leggen maar duurt het in ieder geval niet langer dan anderhalve dag voordat je in Tallinn uitstapt; indien je vanuit Utrecht vertrekt.

De laatste jaren is, door de klimaatverandering, steeds meer aandacht voor treinen. Het liefst ziet de Europese Unie dat mensen de korte vluchten laten voor wat het is en de trein pakken. In 2006 begon de EU al met het investeren in treinverbindingen in de, toen nog, jongste lidstaten. Ook Estland kreeg subsidies om stations en infrastructuur aan te passen. Zo schafte Elron, de nationale vervoerder, een serie nieuwe treinen aan.

De internationale verbindingen waren ook reden tot zorg. Door de bezetting van de Sovjet-Unie zijn veel spoorverbindingen in Estland richting het oosten aangelegd. Er was immers weinig noodzaak om goede verbindingen richting het westen of tussen de buurlanden aan te leggen. Daarnaast hanteerden de Russen een afwijkende spoormaat, namelijk breedspoor. Aansluiting op de andere spoorwegen richting het westen is daardoor nagenoeg onmogelijk, de meest gebruikte spoorbreedte in de rest van Europa is namelijk normaalspoor.

RailBaltica gaat daar verandering in brengen. Dit spoorproject gaat Estland, Letland en Litouwen verbinden met Polen. In een later stadium wordt zelfs Finland hieraan toegevoegd, men is namelijk van plan om een tunnel tussen Tallinn en Helsinki aan te leggen. Dit zou direct de langste spoortunnel ter wereld worden, met een lengte van 50 kilometer. De kosten van de aanleg van de spoorlijn worden geschat op €3,68 miljard. Een substantieel deel, tussen de 75 en 85% zal door CINEA gefinancierd worden. CINEA, European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency, is een investeringsfonds van de Europese Unie en de opvolger van CEF, Connecting Europe Facility.

Het traject zal uitgevoerd worden als hogesnelheidslijn en niet alleen ruimte bieden aan passagierstreinen. Ook het goederenvervoer zal via deze spoorlijn mogelijk heel wat vrachtwagenkilometers vervangen. Op het gebied van veiligheid is er extra aandacht besteed aan de overwegen. Het streven is om nergens het normale verkeer te laten kruisen met de spoorlijn. Door de opkomst van treinverkeer, is het voor veel mensen wennen dat bepaalde spoorlijnen frequenter bereden worden dan voorheen. De spoorlijn zal uitgevoerd worden als normaalspoor om zo beter aan te sluiten op het Europese netwerk. Hierdoor is het doortrekken van deze lijn in Finland, mocht de tunnel er ooit komen, niet mogelijk. Finse treinen rijden ook op breedspoor.

De route is ook reeds vastgelegd, maar was niet onomstreden. Vanuit het Poolse Warschau zou de trein via Bialystok naar de grens met Litouwen rijden. Via Kaunas en Panevėžys in Litouwen rijdt de trein door naar Riga in Letland. Van daaruit zou de trein aanvankelijk direct doorrijden naar Tallinn, maar na een appel van de Litouwse regering om de hoofdstad Vilnius in de route op te nemen, begon het stadsbestuur van het Estse Pärnu zich ook in de discussie te mengen. Ook zij wilden een station. Vilnius kreeg een aftakking, Pärnu een hoofdstation. De laatste stad lag namelijk al op de route en is zeer populair bij Finse toeristen.

Het plan is dat in 2026 de eerste treinen op dit traject rijden.