Hoe werkt het stemmen in Estland precies? Zes dagen voor de laatste verkiezingsdag gaan de digitale stembussen open. Een dag voor de laatste verkiezingsdag sluiten ze, het is dus niet mogelijk om op de laatste dag van de verkiezingen een stem via internet uit te brengen.
Via een speciale website kan gedurende die dagen ingelogd worden, door je ID-kaart in een speciale kaartlezer, die aangesloten is op je laptop of pc, te steken. Het is in Estland ook mogelijk om jezelf te identificeren met je mobiele telefoon (mobiil-ID). Je SIM-kaart is dan via een speciale procedure gekoppeld aan jouw identiteit.
Vervolgens dien je een speciaal programma te downloaden, waarmee je kan stemmen. Voor de grootste besturingssystemen is software ontwikkeld en zijn er stappenplannen om te controleren of de software te vertrouwen is. Na het downloaden en controleren kan het stemmen beginnen door het programma te openen. Eerst zal gevraagd worden naar de methode waarmee je wil inloggen, via je ID-kaart of je mobiele telefoon.
Wanneer je stemt met je ID-kaart, zal in het begin om je eerste pincode gevraagd worden. Een ID-kaart heeft doorgaans twee pincodes. Bij inloggen met een mobiele telefoon wordt zowel het telefoonnummer als je isikukood (burgerservicenummer) gevraagd. Vervolgens verschijnt, als je met je mobiele telefoon inlogt, zowel op het scherm van je computer als je telefoon een code. Als die corresponderen met elkaar, kan je dit bevestigen om vervolgens je eerste pincode in te voeren.
Vervolgens gaat het systeem de juiste kandidatenlijst downloaden en controleren of je al eerder je stem hebt uitgebracht en zo ja, op wie je hebt gestemd. Dat is niet zozeer om dubbele stemmen te voorkomen, je hebt namelijk het recht om je stem aan te passen. De juiste kandidatenlijst is vooral belangrijk bij lokale verkiezingen. Waar je ook bent, je zal altijd de lijst te zien krijgen van het district waar je bent ingeschreven.
Als de lijst geladen is, krijg je een geordend stembiljet te zien. De politieke partijen staan netjes onder elkaar. Door erop te klikken, verschijnt de kandidatenlijst. Onafhankelijke deelnemers zijn gegroepeerd in een aparte groep. Vervolgens kan een kandidaat gekozen worden. Het programma vraagt om je keuze te bevestigen, waarna je gevraagd wordt om je tweede pincode in te voeren. Gebruikers van een mobiele telefoon krijgen weer een verificatiecode op het scherm en hun telefoon te zien, waarna ook zij de tweede pincode invoeren. Hierna volgt een bevestiging dat je hebt gestemd.
Met het elektronisch stemmen is het mogelijk om meerdere keren je stem nog te wijzigen. Door de hele procedure opnieuw te doen, kan je eindeloos je stem aanpassen. Hier geldt wel dat de laatste keuze altijd je definitieve keuze is. Mocht je alsnog spijt hebben van je keuze, dan kan je nog steeds een papieren stem uitbrengen in een stembureau op de dagen voorafgaand aan de laatste verkiezingsdag. Je wordt dan op een lijst afgetekend, waarna je digitale stem ongeldig wordt verklaard. Het papieren stembiljet is dan leidend.
Na het sluiten van de stembussen worden alle stemmen geteld en wordt de verkiezingsuitslag bekend gemaakt.
