Het Nederlandse bedrijf Eurocult-Lito Reizen heeft zich op bijzondere wijze in de kijker gespeeld. Daags na de onthulling van de omstreden Russische activiteiten van Heineken, zoekt het reisbureau de publiciteit om reizen naar Oekraïne en Rusland aan te bieden.
Het reisbureau dat onder andere gespecialiseerd is in reizen naar landen die bezet zijn geweest door de Sovjet-Unie, is al ruim 30 jaar actief in dat segment. Rusland en Oekraïne werden na de Russische inval niet meer aangeboden. Tijdelijk, zo blijkt nu. De timing is ongelukkig. Waar toeristische reizen naar Oekraïne, hoe vreemd het ook klinkt, wel van belang kunnen zijn om de lokale economie overeind te houden, zijn reizen naar Rusland minder logisch te verklaren.
Reizen naar Rusland betekent onherroepelijk dat elke roebel, euro of dollar die je uitgeeft via omwegen gebruikt zal worden om Oekraïne te blijven bestoken met raketten. Het is geen geheim dat het met de Russische economie niet goed gaat. De talloze sancties hebben wel degelijk effect, wellicht minder snel en hard dan gehoopt, maar de staatskas kan wel een extra aanvulling gebruiken.
Het promoten van reizen naar Rusland, waarbij Eurocult-Lito zelfs de hashtag “visitrussia” gebruikt, lijkt rechtstreeks uit de koker van het Kremlin te komen. Een overdreven vergelijking? Op het eerste gezicht misschien wel, maar als we de geschiedenis erbij pakken, is het geen gekke gedachte.
De Sovjet-Unie richtte in 1929 Intourist op, een reisbureau dat verantwoordelijk was voor de toelating van toeristen tot de Sovjet-Unie. Ook waren zij verantwoordelijk voor de reizen die de toeristen binnen landsgrenzen aflegden. Nadat Stalin aan de macht kwam, werden nauwelijks tot geen toeristen meer toegelaten. Na zijn dood in 1953 veranderde dat en bloeide Intourist langzaam maar zeker weer op.
Intourist begon in 1955 met het aanbieden van reizen naar de Sovjet-Unie. Het bureau was nog steeds verantwoordelijk voor de toeristen die het land bezochten. De aangeboden reizen waren strak geregisseerd. Elke toerist kreeg enkel het ideaalbeeld te zien dat de Sovjets wilden laten zien. Bepaalde gebieden werden bewust niet getoond, in sommige gevallen kreeg men zelfs een begeleider mee als je het hotel verliet. De KGB speelde hier een grote rol in. Hotell Viru in Tallinn werd speciaal voor Intourist gebouwd en had zelfs een aparte verdieping voor de KGB om van daaruit niet alleen de Esten in de gaten te houden, maar ook de hotelgasten.
De reden dat Intourist dergelijke reizen bleef aanbieden, was simpel. De Sovjet-Unie had geld nodig. Veel geld. De staatskas kon wel een financiële injectie gebruiken om de industrie uiteindelijk onafhankelijk van de rest van de wereld te maken. Het verkrijgen van waardevolle valuta, zoals dollars, was broodnodig. Hotelgasten van Hotell Viru konden destijds in een geblindeerde bar in het hotel hun westerse valuta spenderen. Deze bar had als voornaamste doel om geld in te zamelen. De bar bestaat overigens nog steeds en heet tegenwoordig Valuuta Baar.
Waar Intourist in 1956 slechts 56.000 toeristen naar de Sovjet-Unie wist te lokken, waren dat er aan het begin van de jaren ’70 ruim 4 miljoen per jaar. Al deze toeristen leverden de Sovjet-Unie aardig wat geld op.
Wat Eurocult-Lito doet, is eigenlijk niks anders dan wat Intourist sinds de jaren ’50 tot het einde van de Sovjet-Unie heeft gedaan. Wie een reis boekt naar Rusland, doet er goed aan om na te denken wat er met je contante geld gaat gebeuren. Betalen met je bankpas kan immers niet, want Rusland is niet meer aangesloten op het internationale banksysteem. En dat is met een goede reden.
