15 jaar geleden vonden er op verschillende plekken in Estland rellen plaats. Aanleiding hiervoor was de onvrede van Rusland dat een soeverein, democratisch land als Estland, zelf wilde bepalen wat het zou doen met relieken uit de tijd dat het bezet werd door de Sovjet-Unie. De rellen werden, zo bleek later uit onderzoek van de Kaitsepolitsei, flink aangemoedigd door Rusland. Enkele Russische parlementariërs pochten zelfs met hun betrokkenheid.
Het ging destijds allemaal om het beeld van de Bronzen Soldaat, Pronkssõdur in het Ests. Dit beeld is ooit ter nagedachtenis aan de gesneuvelde soldaten in de Tweede Wereldoorlog gemaakt en prominent in Tallinn gezet. Echter luidde de overwinning op Duitsland de bezetting door de Sovjet-Unie in. Veel Esten waren daarom niet gelukkig met het beeld, dat op 9 mei, de dag dat Rusland de overwinning op Duitsland (en het Westen) viert, haast een bedevaartsoort werd. De regering besloot het uiteindelijk te verplaatsen naar een begraafplaats. Het hele verhaal lees je hier: deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4.
Nu, 15 jaar later, was ik wel benieuwd naar het beeld dat voor Rusland aanleiding was om Estland te willen ontwrichten. De nieuwe locatie, een begraafplaats; Kaitseväe kalmistu, ligt in de wijk Juhkentali, een buitenwijk grenzend aan het Ülemistemeer. Vanaf de oude binnenstad is het nauwelijks een kwartier met de bus. Omdat onze chauffeur behoorlijk vlot door het verkeer rijdt, en alleen stopt wanneer mensen op de stopknop drukken, staan we vrij snel oog in oog met de bronzen soldaat.
Deze is in principe niet te missen, na de poorten van de begraafplaats, wandel je rechtstreeks richting het beeld. Omringd met bloemen en twee plaquettes die feitelijk weergeven waarom het beeld is neergezet. Tweetalig; Ests en Russisch. Het beeld oogt imposanter dan op alle foto’s en video’s die ik in de afgelopen jaren heb gezien. Uit pure nieuwsgierigheid ga ik ook op zoek naar beschadigingen, immers beschuldigde Rusland Estland ervan het beeld in stukken gezaagd te hebben, om later weer vast te lassen. Het is geen verrassing, daar was geen sprake van.
De begraafplaats, die ook als wandelroute dient voor mensen die van de ene kant naar de andere kant van de wijk willen komen, is gefragmenteerd. Er liggen niet alleen Russische soldaten, ook Estse vrijheidsstrijders liggen hier begraven. Overleden hooggeplaatste militairen kunnen hier ook begraven worden. Op de begraafplaats is ook een gedenkteken te vinden voor de Estse onafhankelijkheidsstrijd, die qua vormgeving aansluit bij het monument op Vabaduse väljak.
Geinig detail, het NAVO kenniscentrum voor cyberveiligheid ligt naast deze begraafplaats. Dit centrum is uiteindelijk in Estland geplaatst omdat het land als eerste in de geschiedenis te maken kreeg met een grootschalige cyberaanval, die volgens velen door Rusland is uitgevoerd nadat het beeld van de Bronzen Soldaat naar een andere locatie werd verplaatst.
